Het kruis: wij zijn de tijden

Onzeker en kwetsbaar zijn onze dagen. Het kruis is oorverdovend stil aanwezig op straat en in huizen waar mensen in afzondering zijn. In ziekenhuizen is er de oplopende spanning om steeds goede en toegewijde zorg te kunnen blijven verlenen. Er is ook het verdriet van mensen die angstige dagen beleven en geliefden zien overlijden in afzondering. Het kruis is eveneens daar waar mensen niet het waarom van de afzondering niet kunnen begrijpen, en het moeilijk is om de rust te bewaren.

Deze week ondergaan velen de last van het kruis in onmacht en verbijstering. Gisteren vierden we Palmzondag met de intocht in Jerusalem. In een lege kerk, met enkele pastores. Het passieverhaal werd gelezen en de palmtakjes gezegend. Ze kunnen in de Maria kapel worden afgehaald. Het kruis staat centraal in de viering van Palmzondag. De intocht van Jezus is een begin. Dienstbaarheid is het sleutelwoord voor de missie van Jezus in deze week.

Kruis en dienstbaarheid? Een moeilijke combinatie. Lijden en sterven zijn nergens dienstig aan. Het antwoord op het verdriet is vooral stilte. Echter, de gang van de Goede Week laat een weg van dienstbaarheid zien. Zoals Jezus met zijn apostelen bij alle gebrokenheid en verraad, desondanks de Paasmaaltijd vierde, zo kunnen we door te dienen ook in deze tijd de weg door het kruis heen naar nieuw leven vieren.

In onze parochiegemeenschappen zien we veel onderlinge steun en betrokkenheid in woord en daad. In kapellen wordt gebeden en worden kaarsen ontstoken. Steeds meer mensen hebben intussen de mogelijkheid gevonden om via het Youtube kanaal mee te vieren met de besloten vieringen vanuit de Antonius Abt kerk in Wijchen. Mensen bellen en mailen met elkaar en velen dragen op allerlei wijze zorg voor anderen in hun omgeving. Dank voor ieders inzet!

Ook dat zijn onze tijden. Velen dienen anderen door rekening met elkaar te houden en voorzichtig te zijn. Anderen dienen velen door zich ondanks risico in te zetten voor de voortgang van het dagelijks leven. Het kruis van Jezus was er niet om gediend te worden en om vast te pinnen. Door zijn houding van dienstbaarheid werd het kruis een teken van nieuwe hoop. Wat aanvankelijk het signaal afgaf van schande en vernedering, werd een overwinningsteken. Ook dat zijn onze tijden.

In de Paaswake worden verhalen verteld waarin God, in alle tegenstrijdigheid, met zijn volk werkt in tijden van tegenspoed en verdrukking. De vertellingen geven als boodschap dat het kruis een doorgang is. De onzekerheid en angst zijn evengoed onderdeel van het kruis als de hoop op bevrijding en betere tijden. Wij zijn de tijden, ook in deze tijd.

Daarom bidden we deze week in kapellen en kerken, en vieren de Goede Week plechtigheden en Pasen in verbondenheid met de grote kring die we vormen als parochie. In afzondering, maar verbonden in vertrouwen dat het dienen van velen ons de weg door het kruis van onze tijden gaat wijzen. In bijzondere verbondenheid met de mensen die ziek werden en overleden.

Pastoor Martin Claes

Vertrouwen houden in een onzekere tijd

Broeders en zusters,

Afgelopen zondag hebben de Nederlandse bisschoppen, in nauwe samenwerking met de KRO-NCRV, een landelijke gebedsestafette georganiseerd. Het begon met een Eucharistie waarin kardinaal Eijk de celebrant was en de dag werd afgerond met een avondgebed in onze Sint Jan. Eucharistie en avondgebed waren te zien op NPO 2. Tijdens de korte overweging in het avondgebed heb ik gewezen op het grote vertrouwen dat Maria in haar Zoon heeft. Tijdens de bruiloft van Kana, in het Johannesevangelie het begin van het openbaar leven van Jezus, zegt de moeder van de Heer tot de bedienden, wijzend op Christus, “Doet maar wat Hij u zeggen zal.”

Onderwijs van Jezus

Tot op de dag van vandaag wijst Maria naar Christus en worden ook wij opgeroepen om te doen wat de Heer van ons vraagt. Wat kan het onderwijs van Jezus ons in deze lastige crisistijd leren? In mijn beleving minstens drie dingen. Allereerst een diep vertrouwen op God. Vervolgens de oproep om mensen van gebed te blijven. En tenslotte vraagt Christus ons om goed te zijn voor de mensen naast ons.

Dicht bij God blijven

Christus spreekt veel over vertrouwen op God maar vooral heeft Hij dat vertrouwen ook voorgeleefd. In deze Veertigdagentijd begeleiden wij Jezus naar Jeruzalem. Zijn onderwijs en genezend handelen roepen enthousiasme op maar ook verzet. Het net van de vijand sluit zich steeds meer rondom Hem. Uiteindelijk zal Hij in Jeruzalem worden gearresteerd, gemarteld en gedood. Jezus, zo leert ons het Nieuwe Testament, heeft angst gekend. Grote angst zelfs voor datgene wat op Hem afkwam. Maar uiteindelijk kon Hij zijn leven wegschenken in het vertrouwen dat zijn Vader Hem zou opvangen. Christus leert ons om in deze bijzondere en, voor niet weinig mensen ook, angstige tijd onze toevlucht bij God te zoeken.

Gelukkig de mens die zich geborgen weet bij de Bron van ons bestaan.

De kracht van het gebed

Het geheim van het leven van Jezus vormde de biddende omgang met God die Hij zijn Vader noemt. Jezus bidt in de vrije natuur; in een synagoge of, bij gelegenheid van de feestdagen van Israël, in de grote Tempel van Jeruzalem. Biddend leeft Jezus voor God en is Hij verbonden met mensen. Er zijn zoveel intenties waarvoor wij kunnen bidden. Natuurlijk allereerst voor de zieken die door het coronavirus zijn getroffen. Maar ook voor hun familieleden en vrienden die zich vaak onmachtig voelen. Wij kunnen bidden voor de artsen en verpleegkundigen die vol toewijding voor de patiënten zorgen. Graag noem ik de leden van het openbaar bestuur die ons gebed kunnen gebruiken. Ik denk aan onze premier en de andere ministers die vele overuren maken om de crisis in te dammen. Ik heb de afgelopen week burgemeester Mikkers van ’s-Hertogenbosch een hart onder riem gestoken. Samen met zijn collega’s van Eindhoven en Tilburg speelt hij een belangrijke rol in de bovenmate getroffen provincie Brabant.

Gelukkig de mens die ook in deze dagen, ondanks onzekerheid en angst, tot gebed kan komen.

Zorgen over eenzaamheid

Ons vertrouwen op God en onze biddende omgang met Hem, kan ons de kracht geven om voluit verbonden te zijn met onze naasten. Het virus wil onze naaste tot een tegenstander of zelfs vijand maken. Via een medemens kan het virus ons immers ziek maken. Tegen die achtergrond wordt ons gevaagd om de ander te mijden en uit de weg te gaan. Zo mogen bewoners van verpleeghuizen voorlopig geen bezoek ontvangen. Als deze situatie lang aanhoudt moeten wij vrezen dat onze mentale gezondheid zal worden aangetast. Eenzame mensen worden extra eenzaam met alle lichamelijke en psychische klachten die dat kan oproepen. De meeste mensen hebben immers niet het charisma van kluizenaar ontvangen.

Gelukkig de mens die, in deze crisistijd, niet in een ziekmakend isolement terecht komt.

Creatief in naastenliefde

Maar gelukkig hoor ik over allerlei vormen van verbondenheid. Ik dank onze priesters, diakens. pastoraal werkers en de vele vrijwilligers in de parochies hartelijk die, via de telefoon of andere sociale media, medeparochianen steunen en bemoedigen. Herderlijke zorg in optima forma. Wij worden uitgedaagd om vindingrijk te zijn in onderlinge solidariteit. Tal van mogelijkheden dienen zich aan. Nu wij worden gemaand tot voorzichtigheid in sociale contacten, kan de moderne techniek een uitkomst zijn. Een telefoongesprek met iemand die dreigt te vereenzamen, kan wonderen doen. Datzelfde geldt voor het sturen van een leuke kindertekening of een opbeurende mail. Ikzelf kreeg meerdere mails met bemoedigende teksten. Dat doet mij goed. Ik hoor van buurtbewoners die boodschappen doen voor mensen die liever binnen blijven. Ook is het een goed idee om extra te koken voor mensen die een gezonde maaltijd kunnen gebruiken. Als bisschoppen hebben wij de gelovigen afgelopen week opgeroepen om het gebed nauw te verbinden met diaconie. Zo kan voedsel worden ingezameld voor onze voedselbanken of andere uitgiftepunten. Juist mensen aan de maatschappelijke onderkant hebben het extra zwaar. Laten wij vooral hen niet vergeten.

Gelukkig de mens die, over eigen grenzen heen, zorg draagt voor de ander.

Tot slot

Broeders en zusters, de tijd is onzeker. En niemand weet hoe lang de ellende gaat duren. Ik hoop en bid dat u dicht bij God blijft leven en in gebed met Hem verbonden blijft. Vanuit de biddende omgang met de Heer ontvangen wij ook de energie om beschikbaar te zijn voor onze naasten. Laten wij met Maria, de moeder van de Heer, doen wat Christus van ons vraagt.

Tegen die achtergrond wens ik u voor de komende tijd veel creativiteit in naastenliefde.

+ Dr. Gerard de Korte

P.S. Laten wij ons van harte aansluiten bij het mooie oecumenische initiatief van onze paus en woensdag met vele christenen van allerlei tradities samen het gebed bidden dat Jezus ons geleerd heeft; zo kunnen wij dicht bij onze hemelse Vader blijven.

Beproefd maar niet zonder hoop

Broeders en zusters,

Deze tijd van crisis is ook een tijd van beproeving. Wij mogen dan ook blij zijn met alles wat ons kan bemoedigen. Persoonlijk denk ik dan aan twee recente initiatieven van onze paus Franciscus. Op 25 maart, het hoogfeest van de Aankondiging van de Heer, heeft hij, in verbondenheid met christenen van allerlei kerken over heel de wereld, om 12.00 uur het gebed des Heren gebeden. Een prachtig oecumenisch initiatief waar miljoenen christenen aan hebben deelgenomen. Ikzelf heb in de kapel van het bisschophuis met enkele medewerkers het Onze Vader gebeden. In deze tijd van crisis en beproeving kunnen wij in gebed onze zorgen bij de Heer brengen.

Twee dagen later, op 27 maart, was er op een leeg Sint Pietersplein een indrukwekkend uur van gebed dat werd afgesloten met de zegening van stad en wereld. De paus had een verstaanbare en laagdrempelige verkondiging over de storm op het meer. Angstige leerlingen mogen ervaren dat Christus de storm bedwingt. Hij is de Heer. Ook vandaag, zo zei paus Franciscus, mogen wij geloven dat Christus bij ons is in de huidige storm. In alle angst en kleingelovigheid mogen wij ons veilig weten bij Hem.

Beproeving van Jezus

Wij staan op de drempel van de Goede Week 2020. De komende week gedenken wij de aankomst van Jezus in Jeruzalem. Hij wordt als een vredesvorst ontvangen. Maar al snel slaat de stemming om. De tegenstanders zien hun kans om Jezus tot zwijgen te brengen. Jezus voorziet de plannen van zijn tegenstanders. Hij weet van vijandschap en doodsdreiging. Zij veroorzaken angst in het hart van de Heer. Toch kan niets of niemand Hem van zijn levensopdracht afbrengen. Hij houdt vaste koers, ook als de vijand naderbij komt. Zijn leven staat volkomen in dienst van de Vader en van de mensen. Hij wordt gearresteerd en gemarteld en sterft aan het kruis op Golgotha.

Jezus heeft ons geleerd dat er geen grotere liefde bestaat dan om het leven te geven voor vrienden. Toch heeft Hij een nog grotere liefde geleefd. Hij sterft immers niet alleen voor zijn vrienden maar ook voor zijn vijanden. Uw Zoon, de enige Gerechte, heeft zich overgeleverd in onze handen. Hij werd genageld aan een kruis. Daar heeft Hij met wijd gestrekte armen het onverwoestbaar teken opgericht van het verbond tussen de hemel en de aarde (Eucharistisch gebed VII). Teken van Gods verzoenende liefde. De beproeving van de Heer is groot geweest maar heeft niet geleid tot wanhoop. Want Christus wist zich geborgen in de liefde van God. Van de Vader was Hij uitgegaan; tot de Vader keerde hij terug. De boodschap van Pasen is immers dat Christus is thuisgekomen bij God.

Actuele beproevingen

In mijn vorige Woord ter bemoediging heb ik vanzelfsprekend aandacht en gebed gevraagd voor de coronapatiënten met complicaties en voor hun dierbaren. Maar ook de artsen, verpleegkundigen en de leden van het openbaar bestuur die in ziekenhuizen en stadhuizen proberen om de crisis in goede banen te leiden. In dit Woord vraag ik heel bijzonder uw gebed voor alle mensen die zorgen dat onze voedselvoorziening in stand blijft. En bid ik, samen met paus Franciscus, voor het schoonmaakpersoneel. Met grote inzet proberen zij de hygiëne op hoog niveau te horen. Uitermate belangrijk om de verspreiding van het sluipende virus in te dammen.

Beproeving van onze pastores

Ons bisdom is momenteel helaas bovengemiddeld door het virus getroffen. Een en ander impliceert dat in veel parochies de leden van onze pastorale teams een grote hoeveelheid extra werk op hun bord krijgen. De zorg voor zieken maar ook de vele uitvaarten maakt de druk hoog en is mentaal belastend. Met mijn Woorden ter bemoediging maar ook met mails en telefoontjes wil ik onze priesters, diakens en pastoraal werkers in deze tijd een hart onder de riem steken. Ik ben daarbij dankbaar voor de kordaatheid van veel van onze pastores. In alle nuchterheid zijn zij bereid om te doen wat gedaan moet worden. Niet steunen en klagen maar de handen uit de mouwen om hun parochianen nabij te zijn en de bemoedigende boodschap van Christus te verkondigen. Weet dat ik u meedraag in mijn dagelijks gebed.

Geen publieke eredienst

Onze kerken zijn omwille van de bescherming van de gezondheid van mensen, heel bijzonder de meest kwetsbaren onder ons, gesloten voor de publieke eredienst. Ook is het niet mogelijk om op een veilige wijze de communie uit te reiken. Ik weet dat deze regelingen van de Nederlandse bisschoppen voor niet weinig priesters en gelovigen een groot offer vormen en verdriet teweegbrengen. En ik kan dat heel goed begrijpen. Het samen vieren van de Eucharistie in een kerkgebouw en het ontvangen van de Heilige Communie is niet te vergelijken met het volgen van de Eucharistie op de televisie of langs de digitale weg. Ik weet zelf van het verdriet van gelovigen die gewoon zijn om de dagmis in de kathedraal met mij mee te vieren. Maar dit offer moet worden gebracht en de pijn gedragen omwille van de gezondheid van onszelf en anderen. Zoals ik, samen met de andere bisschoppen, schreef: de eredienst aan God mag nooit een bron van besmetting van mensen worden. Zelf vier ik iedere ochtend in een gesloten Sint Jan de Eucharistie voor het welzijn van alle bewoners van ons bisdom. Ik weet dat veel priesters in hun eigen kerkgebouwen iedere dag hetzelfde doen. In onze kerken maar ook thuis kunnen wij zo de lofzang tot de goede God gaande houden.

Bestaansonzekerheid

De crisis veroorzaakt bij niet weinig Nederlanders grote zorgen op financieel niveau. Niet alleen de horeca en de toeristensector worden zwaar getroffen. Ook veel winkeliers houden bij gebrek aan klandizie hun winkels gesloten. Ondanks de steun van overheid en banken bestaat de vrees dat een aantal bedrijven met weinig buffers het loodje zal leggen. Bijzonder kwetsbaar zijn de zelfstandigen zonder personeel. Een deel van hen was al kwetsbaar en bouwde geen pensioen op. Door het wegvallen van opdrachten komt een deel van hen acuut in problemen. De crisis raakt ook de mensen aan de onderkant van de samenleving. Het is belangrijk dat parochies en parochiële caritasinstellingen de vinger aan de pols houden. In een aantal gevallen zullen zij hopelijk de meest kwetsbaren onder ons de helpende hand bieden.

Tot slot: niet zonder hoop

In de komende Goede Week gedenken wij de laatste dagen uit het aardse leven van Christus. Hij is tot het uiterste beproefd en heeft grote angst gekend. Maar uiteindelijk werd de angst geen wanhoop. Vol vertrouwen legde Jezus zijn leven in de handen van de Vader. Op de Paasmorgen heeft Hij nieuw en ander leven ontvangen. Christus is de Levende. Rondom Hem mogen wij Kerk zijn. Ik bid dat Hij ons allen, in deze tijd van beproeving, tot mensen van hoop en vertrouwen mag maken.

Dr. Gerard de Korte

Bisschop van ’s-Hertogenbosch

Woord ter Bemoediging van Bisschop de Korte

Broeders en zusters in Christus,

Wij leven in een onzekere tijd. Het coronavirus lijkt heel de samenleving tot stilstand te brengen. Veel burgers, ook veel gelovigen, zijn bezorgd. Ikzelf werd donderdag tijdens de Eucharistie in de Sint Jan geraakt en gesterkt door de prachtige woorden van de profeet Jeremia: Gezegend is hij die op de Heer vertrouwt en zich veilig weet bij hem (Jeremia 17,7).

Op dit moment leeft er veel onzekerheid in ons hart. Hoeveel mensen zullen ziek worden? Hoeveel mensen zullen door het virus sterven? Hoeveel mensen zullen zich in deze weken van sociale onthouding extra eenzaam voelen? Wat betekent het virus voor de werkgelegenheid en bestaanszekerheid? Allemaal vragen waarop wij op dit moment geen antwoord krijgen. Gelukkig dan de mens die zich geborgen weet bij God.

Wij leven in de Veertigdagentijd. Wij mogen Jezus begeleiden op weg naar Jeruzalem. Opnieuw gedenken wij hoe de Heer zichzelf heeft weggeschonken. Volkomen beschikbaar voor zijn Vader en dienstbaar aan ons mensen. In alle nood klampte Jezus zich vast aan zijn Vader en bleef op Hem vertrouwen. Hij stierf met op zijn lippen de woorden: Vader, in uw handen beveel ik mijn Geest (Lucas 23,46).

De Nederlandse bisschoppen hebben, om de verspreiding van het virus in te dammen, een moeilijk besluit genomen. Op zaterdagavond en op zondag worden in onze kerken tot minstens het einde van deze maand geen publieke liturgische vieringen meer gehouden. De eredienst aan God mag geen bron van besmetting van mensen worden.

Maar deze maatregel nodigt ons uit om op andere manieren onze verbondenheid met de Heer gestalte te geven. Priesters worden bijzonder uitgenodigd privé of met hun teamleden op zondag in besloten kring de Eucharistie te vieren. Wij tonen zo de kracht van het plaatsvervangend gebed en mogen ons zo met geheel de parochie in gebed verbonden weten. Parochianen kunnen thuis bidden of in onze open kerken en kapellen een kaars branden. Juist nu zullen veel gelovigen hun toevlucht willen zoeken bij de Maria, de moeder van onze Heer. Zo kunnen wij God vragen om met zijn Geest onze zorgen te bedwingen en ons tot mensen van vertrouwen en overgave te maken.

Laten wij heel bijzonder bidden voor de mensen die getroffen zijn door het virus. Maar ook voor alle artsen en verpleegkundigen die dag in dag uit hard werken om de nood van zieken te lenigen. In kracht van het gebed zijn wij allen, juist in deze dagen, geroepen om anderen van dienst te zijn, heel bijzonder zieken, ouderen en eenzamen. Juist nu zijn wij uitgenodigd om, met de woorden van paus Franciscus, gestalte te geven aan een cultuur van solidariteit en barmhartigheid. Hopelijk kunt u veel kwetsbare parochianen via telefoon of internet bijstaan. Laten wij elkaar nabij blijven, juist hen die er alleen voor staan.

Ik hoop en bid dat u zich veilig mag weten bij de goede God. In Christus toont Hij zijn onvoorwaardelijke liefde en trouw. In gebed blijf ik bijzonder met u en geheel het bisdom verbonden.

+ Dr. Gerard de Korte

Bisschop van ’s-Hertogenbosch